Wat is echt en wat is fake ?

Hoe herken je een prent en wanneer is er sprake van een reproductie? Wanneer je een prent dicht bij je ogen houdt, ontdek je soms een raster- of puntjesstructuur. Dit kan de indruk wekken dat je te maken hebt met een reproductie, maar dat hoeft niet per se zo te zijn. Verschillende druktechnieken laten immers hun eigen unieke sporen na. Een zeefdruk kan bijvoorbeeld het raster van het gaas laten zien, terwijl een computerafbeelding vrijwel altijd een puntjesstructuur vertoont. Zelfs als er sprake is van bedrog, is dit vaak zo verfijnd uitgevoerd dat alleen deskundigen het na zorgvuldig onderzoek kunnen blootleggen.

Bedrog loont meestal alleen bij werken van beroemde kunstenaars. Een voorbeeld hiervan zijn de herdrukken van etsplaten van Rembrandt in de 19e eeuw. Deze werden gedrukt van de originele platen die nog bewaard waren gebleven, maar werden uitgegeven als 17e-eeuwse drukken. Dit waren geen vervalsingen, maar nadrukken die men wilde laten doorgaan voor originelen. Alleen een grondige analyse van de inkt en het papier kan in zulke gevallen uitsluitsel geven over de periode waarin de prent is gedrukt. Echter, als ook oud papier is gebruikt, geeft zelfs een papieranalyse geen volledige zekerheid.

De rol van de kunstenaar

Bij hedendaagse grafiek kan men over het algemeen vertrouwen op de informatie die de kunstenaar zelf verstrekt, vooral wanneer het gaat om minder bekende namen. Bekende kunstenaars zijn daarentegen vaker het onderwerp van fraude. Het blijft dus belangrijk om kritisch te zijn, zeker wanneer het gaat om grote namen in de kunstwereld.

Technieken om prenten te herkennen

Er zijn een aantal richtlijnen die kunnen helpen om te bepalen met welke druktechniek je te maken hebt:

1. Plaatmoet: Als er een plaatmoet in het papier is gedrukt, en er zijn op de achterkant van het papier lijnen van de prent zichtbaar of voelbaar, dan is er waarschijnlijk sprake van een diepdruk, zoals een ets.

2. Verhoogde lijnen: Bij een ets kunnen de lijnen soms iets verhoogd op het papier staan. Dit komt doordat het papier diep in de groeven van de plaat is geperst.

3. Rasterstructuur: Als je een rasterstructuur ziet, is er waarschijnlijk geen sprake van diepdruk, hoogdruk of steendruk. Het kan dan gaan om een zeefdruk, computerprent, of een reproductie in offsetdruk of met behulp van een rastercliché. Hoewel de rastercliché-techniek tegenwoordig nog maar zelden wordt gebruikt, blijft het een optie.

4. Inktlaag: Een dikke inktlaag duidt vaak op hoogdruk of doordruk. Bij diepdruk en vlakdruk is een dikke inktlaag meestal niet mogelijk, omdat de drukspanning van de pers de inkt zou doen uitvloeien.

Originaliteit versus reproductie

Het herkennen van prenten is in de meeste gevallen niet al te moeilijk. Zelfs zonder uitgebreide kennis van de verschillende technieken, kun je na wat oefening meestal vrij gemakkelijk zien wat voor soort prent je in handen hebt. De moeilijkheid ligt echter vaak in het vaststellen van de originaliteit van de prent. Hiervoor is een diepere analyse vereist, vooral bij oudere werken of als er vermoedens zijn van vervalsing.

Samengevat, hoewel de techniek waarmee een prent is gemaakt vaak eenvoudig te achterhalen is, blijft de vraag naar originaliteit een complex vraagstuk dat soms alleen door experts kan worden beantwoord.